Abstract
Bu çalışmada dil değişiminin yeniden çeviriye yansıması ele alınmıştır. Franz Kafka’nın “Die Verwandlung” eserinin Türkçeye yapılan ilk çevirisi ile altmış yıl aradan sonra yapılan yeniden çevirisi incelenmiştir. Betimsel çeviribilim yöntemiyle yürütülen incelemede, aynı kaynak eserin iki farklı çevirisinde dil değişiminin etkileri araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre ilk çeviri ile yeniden çeviri arasında önemli farklar vardır. Özellikle erek dilin yazım kurallarında, sözcük kullanımında ve söz varlığında yaşanan değişimlerin yeniden çeviriyi etkilediği saptanmıştır. Bu bağlamda ilk çeviride kullanılan yazım kuralları ve güncelliğini yitiren pek çok sözcüğün erek dil okuru için anlamayı güçleştirici ya da en azından yadırgatıcı olabileceği değerlendirilmektedir. Bu durum kaynak metnin yeniden çevirisi için gerekçelerden birisi olarak görülebilir. Ancak iki çeviri arasındaki farkı yalnızca dil değişimi ile sınırlandırmak eksik bir yaklaşım olacaktır. Çünkü yeniden çeviride yalnızca belirli sözcük ve yapıların yerine yenisinin yazılmış olduğu söylenemez. Çeviri anlayışı, kaynak esere ve erek dil okuruna yaklaşım gibi konularda önemli bir ayrım göze çarpmaktadır. Bu noktalar değerlendirildiğinde, ilk çeviride yerlileştirme yöntemi izlendiği anlaşılmıştır. İlk çeviride çevirmenin, kaynak metin eşdeğerliğine bağlı kalmadığı, cümleyi bölme, ekleme ve çıkarmalar yapma, kaynak kültür ögelerini yerlileştirme gibi işlemlere başvurduğu görülmektedir. Buna karşın yeniden çevirinin kaynak esere biçim ve içerik eşdeğerliğinin daha yüksek olduğu söylenebilir. Çevirmen burada yabancılaştırma yöntemi izlemiş ve metnin hem dilsel hem de kültürel ögelerinden uzaklaşmamaya özen göstermiştir. Bu karşılaştırmada ilk çevirinin kaynak eseri okura getirdiği, yeniden çevirinin ise okuru kaynak esere götürdüğü söylenebilir. Bütün bu özellikleri nedeniyle, yeniden çevirinin yalnızca bir yeni basım olmadığı ve erek dilin sözcüklerini değiştirmek gerekçesiyle yapılmadığı, aynı zamanda kaynak eserin farklı bir yaklaşımla erek dil okuruna kazandırıldığı gözlemlenmiştir.