Farmakoterapia wysokimi dawkami metotreksatu (HDMTX) w onkologii – jak należy prowadzić chemioterapię w oparciu o terapeutyczne monitorowanie stężeniem leku?
-
Published:2023-11-12
Issue:4
Volume:21
Page:40-47
-
ISSN:2080-1602
-
Container-title:Prospects in Pharmaceutical Sciences
-
language:
-
Short-container-title:Prosp. Pharm. Sc.
Author:
Mikulska Aleksandra,Kocur Arkadiusz
Abstract
Metotreksat (MTX) to kluczowy lek cytostatyczny, stosowany zarówno w schorzeniach o podłożu autoimmunologicznym (niskie dawki), jak również w chemioterapii nowotworów, szczególnie układu chłonnego (wysokie dawki). MTX jest antagonistą kwasu foliowego, o silnym powinowactwie do enzymów szlaku foliowego. Jest lekiem o dużej toksyczności, ale o udokumentowanym przeciwdziałaniu działaniom niepożądanym za pomocą kompensacyjnej terapii leukoworyną, aby korzyści ze stosowania leku przewyższały ryzyka. Stosowanie wysokich dawek metotreksatu (HDMTX) polega na podawaniu dawek MTX w bolusie dożylnym o stężeniu wyższym niż 500 mg/m2 powierzchni ciała. Ze względu na to, że stężenia te są skrajnie toksyczne, konieczne jest prowadzenie terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi. Podczas farmakoterapii prowadzonej przy zastosowaniu MTX prowadzi się rutynową kontrolę stężenia MTX i kreatyniny w osoczu lub surowicy, jednocześnie dostosowując dawkę wlewu leukoworyny, z ewentualnym dodatkiem glukarpidazy, która przyspiesza metabolizm MTX do mniej toksycznych metabolitów.
Celem niniejszej pracy był skrótowy przegląd farmakologicznych właściwości MTX, połączony z szczególnym uwzględnieniem zmienności w farmakokinetyce tego leku, uzasadniającym konieczność terapeutycznego monitorowania stężeń. Omówiono terapię HDMTX, zalecenia kliniczne, jak również sposób prowadzenia terapii na podstawie światowych wytycznych. Dodatkowo, omówiono problematykę zarówno leczenia za pomocą MTX, jak i leczenia ratującego przy pomocy leukoworyny i glukarpidazy.
Leczenie typu HDMTX powinno być prowadzone pod szczególnym nadzorem, zgodnie z przyjętym protokołem klinicznym. Tylko odpowiednia współpraca lekarza, personelu pielęgniarskiego, diagnostów laboratoryjnych, farmaceutów klinicznych oraz, co najważniejsze, pacjenta powinna pozwolić na skuteczne leczenie, z odpowiednim zredukowaniem toksycznych działań niepożądanych do minimum.
Publisher
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Reference25 articles.
1. DrugBank: a comprehensive resource for in silico drug discovery and exploration. Dostęp online: https://go.drugbank.com/drugs/DB00563 (data dostępu 20-08-2023) 2. FDA Approved Drug Products: Methotrexate Sodium Oral Tablets. Dostęp online: https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2016/008085s066lbl.pdf (data dostępu 20-08-2023) 3. Bouquié, R.; Deslandes, G.; Nieto, B.; Renaud, C.; Dailly, E.; Jolliet, P. A fast LC-MS/MS assay for methotrexate monitoring in plasma: validation, comparison to FPIA and application in the setting of carboxypeptidase therapy. Anal. Methods UK 2014, 6(1), 178–186. doi.10.1039/c3ay40815a 4. Inoue, K.; Yuasa, H. Molecular basis for pharmacokinetics and pharmacodynamics of methotrexate in rheumatoid arthritis therapy. Drug Metab. Pharmacokinet. 2014, 29(1), 12-9. doi.10.2133/dmpk.dmpk-13-rv-119. 5. Song, Z.; Hu, Y.; Liu, S.; Wang, G.; Zhai, S.; Zhang, X.; Li, Y.; Du, G.; Shi, Y.; Chen, Y.; Dong, M.; Guo, R.; Guo, W.; Huang, H.; Huang, X.; Jing, H.; Ke, X.; Li, G.; Miao, L.; Niu, X.; Qiu, F.; Shen, J.; Tang, J.; Wang, T.; Wang, X.; Wang, Z.; Wu, J.; Zhan, S.; Zhang, B.; Zhang, L.; Zhang, Y.; Zhang, W.; Zhao, L.; Zhao, L.; Zhen, J.; Zheng, H.; Zhu, Z.; Jiang, D.; Huang, Z.; Tan, Z.; Lin, Q.; Zhao, R. Medication therapy of high-dose methotrexate: An evidence-based practice guideline of the Division of Therapeutic Drug Monitoring, Chinese Pharmacological Society. Br. J. Clin. Pharmacol. 2022, 88(5), 2456-2472. doi.10.1111/bcp.15134.
|
|