Yangısal hastalıklarda hiperbarik oksijen tedavisi

Abstract

Hiperbarik Oksijen Tedavisi, basınç odası adı verilen kapalı bir sızdırmaz kabin içerisinde, artırılmış atmosferik basınç altında, %100 oranında oksijenin, hastalara maske, başlık ya da entübasyon tüpü vasıtasıyla solutulması prensibine dayanan bir tedavi yöntemidir. Hiperbarik Oksijen Tedavisi’nin uygulandığı kabinler, tek kişilik olabildiği gibi, aynı anda birden fazla hastanın tedavi edilebildiği çok kişilik basınç odaları da bulunmaktadır. Tedavi edici oksijen basıncının, çevre basıncının üzerinde bir basınçta uygulanması gerekmektedir. Tedavi süreleri de, her seans için ortalama 90 dakika veya vakanın tıbbi durumuna göre daha uzundur. 1955 yılından beri tıp pratiğinde aktif olarak kullanılmakta olan Hiperbarik Oksijen Tedavisi, temelde iki fizyolojik mekanizma ile etki göstermektedir. Bunlar, yüksek basıncın doğrudan fiziksel etkisi ve parsiyel oksijen basıncının yükselmesi ile oluşan fizyolojik etkilerdir. Bu temel etki mekanizmaları aracılığıyla, dolaşım sisteminde ve dokularda patolojik olarak oluşan gaz kabarcıklarının hacmini azaltır, doku oksijenasyonunu artırır, yara iyileşmesini hızlandırır, iyileşmeyen yaralarda bakteriyel enfeksiyon riskini azaltır, anjiogenezi uyarır ve immün yanıtı düzenler. Hiperbarik oksijen tedavisi bu etkileri sayesinde, dekompresyon hastalığı, karbon monoksit zehirlenmesi, hava ve gaz embolisi, gazlı gangren, crush yaralanması, kompartman sendromu, retinal arter oklüzyonu, diabetik ayak gibi iyileşmeyen yaralar, yumuşak dokunun nekrotizan enfeksiyonları, ani işitme kaybı ve kronik osteomiyelit gibi birçok tıbbi durumda endikedir. Bunlara ek olarak, son yıllarda yapılan deneysel ve klinik çalışmalarda, yangısal ve sistemik hastalıklar, maligniteler, COVID-19 enfeksiyonu, erektil disfonksiyon, yaşlanma, iskemik kalp ve beyin hastalıkları gibi durumlarda da etkinliği araştırılmaktadır. Bu derlemenin amacı, Hiperbarik Oksijen Tedavisi’nin etki mekanizmalarını, yangı üzerine etkilerini ve son yıllarda yapılan birçok yeni çalışmaya konu olan yangısal hastalıklar üzerindeki etkinliğini gözden geçirmektir.