Duygusal ve Çoklu Zeka Ölçekleriyle Aslında Ne Ölçülüyor: Psikometrik Açıdan İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, varolan duygusal ve çoklu zekâ ölçeklerinin madde-tepki yapılarının uygunsuzluğundan hareketle, bu ölçeklerin zekâdan çok kendini değerlendirmeyi ve dolayısıyla benlik saygısını ölçtüğüne ilişkin kanıt toplamaktır. Bu amaçla; duygusal zekâ, çoklu zekâ, benlik saygısı ölçekleri arasındaki ilişkiler ile faktör yapıları araştırılmıştır. Araştırmanın verileri, 18 yaş üzeri 246 bireydenkartopu örnekleme yöntemi kullanılarak; yüz yüze iletişim kurularak ya da COVID-19 pandemisi nedeniyle araştırmacıların tanıdıklarına internet aracılığıyla ulaşması yoluyla toplanmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) sonuçlarıduygusal zekâ, çoklu zekâlar, benlik saygısı ölçeklerinin alanyazında birden çok faktörlü olarak ortaya konmasına rağmen, bu ölçeklerin baskın tek bir faktöreişaret ettiğini ortaya koymuştur. Ölçeklerarası korelasyonlarpozitif ve yüksek olarak bulunmuş, hepsi sanki tek bir ölçekmiş gibi tüm ölçeklerin toplandığı toplam puan ile bu ölçekler arasındaki korelasyonların ise çok daha yüksek olduğu bulunmuştur. Tek faktörlü yapı, ikili-üçlü ve tüm ölçek kombinasyonları Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile irdelenmiş; sonucunda tek faktörlü yapının tüm kombinasyonlar için iyi ve kabul edilebilir uyum gösterdiği bulunmuştur. Ek olarak, tek yönlü varyans analizi yoluyla, duygusal ve çoklu zekâ ölçeklerinden elde edilen puanların kendinden hoşlanma düzeyi arttıkça artacağı ortaya konmuştur. Bu bulgulara dayanarak, ölçeklerin madde-tepki biçimlerinin kendini değerlendirme şeklinde olmasından dolayı, bu ölçeklerin aslında bireylerin kendilerini ‘beğenme’ (benlik saygısı) düzeylerini ölçüldüğü sonucuna varılmıştır.